Stymulacja jajników to pobudzanie jajników gonadotropinami do prawidłowego dojrzewania komórek jajowych. Stymulacja wspomaga rozwój pęcherzyków Graffa, a w rezultacie produkcję wielu komórek jajowych. Stymulacja owulacji to pierwsza z procedur zapłodnienia pozaustrojowego in vitro.
10 listopada 1977 roku z sukcesem po raz pierwszy zapłodniono komórkę jajową mtetodą in vitro. Od tego czasu medycyna stworzyła bardzo dokładne procedury kwalifikacji i kolejnych czynności. Chcemy Wam przybliżyć tę metodę. O kwalifikacji do zabiegu i inseminacji już pisaliśmy. O niepłodności pisaliśmy juz bardzo dużo – szukajcie na naszych stronach!
Jak w każdej chorobie tak i w niepłodności musimy mieć konkretne wskazania do leczenia. W przypadku leczenia metodą in vitro mamy wskazania bezwzględne i wskazania względne. Zaburzenia owulacji są wskazaniem względnym.
Stymulacja jajników – pierwszy etap leczenia
Pierwszym etapem leczenia in vitro jest stymulacja jajników. Nazywa się ją także hiperstymulacją, bo jest to proces pobudzający jajniki do pracy dużo bardziej złożonej niż w środowisku naturalnym. Jeżeli w cyklu naturalnym dochodzi najczęściej do wzrastania pojedynczego pęcherzyka dominującego i uwolnienia jednej dojrzałej komórki jajowej, to w sytuacji in vitro chodzi o to, aby jajniki wyprodukowały więcej komórek w jednym czasie. Optymalną liczba wyprodukowanych komórek jest osiem do dziesięciu.
Stymulacja jajników – pęcherzyki Graafa
Pacjentka przyjmuje leki w postaci zastrzyków podskórnych, które najczęściej wykonuje sobie sama. Leki podawane tą drogą pobudzają jajniki do wytwarzania pęcherzyków Graafa. Pęcherzyk Graafa to pęcherzyk jajnikowy, który otacza komórkę jajową. Znajduje się w części korowej jajnika, zawiera komórkę jajową, której chromosomy znajdują się w fazie pierwszego podziału mejotycznego. Po pęknięciu uwalnia gotowa do zapłodnienia komórkę jajową.
Fimbriae – strzępki jajowodu obejmują gotowy do pęknięcia pęcherzyk Graafa i w chwili jego pęknięcia wprowadziają uwolnioną komórkę jajową do ujścia brzusznego jajowodu. Ovary – jajnik czyli gonada żeńska. Ma owalny kształt i waży około 5-8 g, jego wymiary to 2,5-5 x 1,5-3 cm. U kobiety dojrzałej płciowo proces dojrzewania pęcherzyka wchodzi w skład przemian strukturalnych i czynnościowych powtarzających się co 28 dni. Cykl jajnikowy jest sterowany przez przysadkę mózgową, a konkretnie przez hormony gonadotropinowe. Uterus – macica
Stymulacja jajników – skąd wiadomo, że to już?
Reakcja jajników na podawane leki obserwowana jest przez wykonywane seryjnie badania ultrasonograficzne w połączeniu z badaniami hormonalnymi, czyli badaniami krwi. Średnio taka stymulacja trwa około dziesięciu dni – dokładny czas zależy od rodzaju protokołu jakim dana pacjentka jest stymulowana. W momencie stwierdzenia poprzez badanie USG i hormonalne, że pęcherzyki Graafa są dojrzałe, kończy się stymulację podając inny lek, najczęściej o ściśle określonej godzinie. Po 36 godzinach od podania tego leku powinien odbyć się zabieg pobrania komórek jajowych.
Stymulacja jajników – co czuje pacjentka?
W zależności od tego jak pacjentka reaguje na podawane leki, może w mniejszym bądź większym stopniu odczuwać objawy związane ze stymulacją jajników. Efektem ubocznym może więc być powiększony obwód brzucha, tkliwość w podbrzuszu, zwłaszcza pod koniec stymulacji kiedy pęcherzyki są dosyć duże, a jajniki są powiększone. Niektóre kobiety skarżą się na wzdęcia, obrzęki i tkliwość piersi. Są kobiety, które zgłaszają bóle głowy związane z bardzo wysokim poziomem estradiolu, który towarzyszy stymulacji jajników. Ogromna większość pacjentek znosi ten proces bardzo dobrze i rzadko kiedy występują objawy, które utrudniałyby ich funkcjonowanie. Te pacjentki zwykle normalnie funkcjonują i pracują zawodowo.
Nadreaktywność jajników
Czasami się zdarza, że jajniki reagują nadmiernie na podawane leki. Taką sytuację określamy zespołem hiperstymulacji jajników. Lekarze są w stanie to powikłanie przewidzieć i podjąc odpowiednie działania zapobiegawcze. Kiedy jajniki odpowiadają zbyt mocno, co oznacza, że w każdym z nich rośnie po kilkanaście pęcherzyków, to mocno wzrasta poziom hormonów płciowych w surowicy. Pojawiają się przesięki w jamach ciała, nudności, wymioty, czasami biegunka. Zespół ten zdecydowanie się nasila w momencie, kiedy dojdzie do ciąży. Jeżeli po transferze zarodka on się zagnieździ i zacznie wydzielać hormon ciążowy, to te zmiany lawinowo narastają. W skrajnych przypadkach pacjentka może wymagać hospitalizacji. Jeśli lekarze przewidują hiperstymulacje często odstępują od transferu zarodka w danym cyklu. Wszystkie powstałe zarodki są zamrażane i transfer jest robiony już w kolejnym cyklu naturalnym, kiedy wszystkie objawy przestymulowania jajników ustąpią.
Leki do stymulacji jajników
Leki używane do stymulacji to gonadotropiny, czyli odpowiedniki hormonów FSH i LH, które wydzielane naturalnie przez przysadkę u kobiety, pobudzają jajniki. Są to gonadotropiny wysokooczyszczone, pozyskiwane z moczu, ale także gonadotropiny rekombinowane, sztucznie wytwarzane, w postaci leków.Jest grupa pacjentek, które mogą skorzystać z refundacji tych leków. Dotyczy to jednak tylko kobiet poniżej 40 roku życia. Drugim kryterium wykluczenia jest stężenie hormonu AMH. Jego stężenie powinno wynosić powyżej 0,7 aby lekarz mógł takiej pacjentce wypisać refundowaną receptę na leki.
Dodaj komentarz